Inhoud

• Wat is misselijkheid en braken?
• Kan ik er zelf iets tegen doen?
• Wat kan de apotheker voor mij doen?
• In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?
• Welke medicijnen worden gebruikt bij

Misselijkheid en braken

Wat is misselijkheid en braken?

Iedereen is wel eens misselijk of moet wel eens braken (overgeven). Misselijkheid ontstaat doordat een plekje in de hersenen, het braakcentrum, wordt geprikkeld en aan de maag het signaal geeft om zich te legen.

Dit kan verschillende oorzaken hebben. Door een maagdarminfectie, maagpijn of een maagzweer kunt u misselijk worden. U kunt misselijk worden als u iets verkeerds of teveel gegeten heeft. Ook bij reisziekte kunt u misselijk worden of braken. Verder kan braken optreden bij duizeligheid, migraine of bepaalde hersenaandoeningen.

Ook bij (het begin van) een zwangerschap kan misselijkheid en braken optreden. Waarom dit ontstaat is niet goed bekend.

Tenslotte kunnen ook veel medicijnen misselijkheid als bijwerking geven.

Let op: u verliest wel veel vocht als u vaak moet overgeven, zeker als u ook diarree of koorts heeft. Als u te veel vocht verliest, kan uw lichaam uitdrogen. Dat kan gevaarlijk zijn. Vooral baby's en ouderen drogen snel uit.

Kan ik er zelf iets tegen doen?

• Als u maar één of twee keer heeft overgegeven, kunt u rustig even afwachten. Laat de maag eerst tot rust komen voordat u weer gaat drinken of eten.
• Als u meerdere malen moet overgeven, kunt u veel vocht verliezen. Neem dan iedere vijf of tien minuten een slokje water of een lepeltje slappe thee. Daarmee voorkomt u uitdroging. Zodra het wat beter gaat, kunt u geleidelijk aan wat grotere hoeveelheden tegelijk gaan drinken; u hoeft dan ook niet meer elke vijf of tien minuten te drinken.
• Als u geen zin heeft in eten is dat niet erg. U hoeft pas weer te gaan eten als u trek krijgt. Eet dan gewoon waar u zin in heeft, het maakt niet uit wat.

Wat kan de apotheker voor mij doen?

Uw apotheker zorgt ervoor dat u uw medicijnen goed en veilig kunt gebruiken. Het maakt niet uit of u een medicijn korte tijd of langdurig nodig heeft.

• Receptcontrole

De apotheker controleert elk recept. Bijvoorbeeld: is het juiste medicijn voorgeschreven en meegegeven, is de dosering goed, kan het medicijn samen met andere medicijnen die u gebruikt. Als het nodig is, overlegt uw apotheker met uw huisarts of specialist.

• Overzicht van uw medicijnen

Uw apotheker houdt bij welke medicijnen u gebruikt. U kunt in de apotheek altijd om een overzicht van uw medicijnen vragen. Dit kunt u bijvoorbeeld meenemen als u uw specialist bezoekt, in het ziekenhuis wordt opgenomen of naar het buitenland gaat.

• Delen van informatie over uw medicijnen met andere zorgverleners

Uw apotheker, huisarts en het ziekenhuis kunnen informatie over uw medicijnen met elkaar delen als dat nodig is voor uw behandeling. Dit mag alleen als U daar toestemming voor geeft.

• Begeleiding bij nieuwe geneesmiddelen

Krijgt u een medicijn dat u in de afgelopen 12 maanden niet hebt gebruikt? Dan krijgt u extra uitleg over deze medicijnen.

• Ondersteuning als u uw medicijnen weleens vergeet in te nemen

De apotheker heeft daar hulpmiddelen voor. Als uw zorgverzekeraar toestemming geeft, kan uw apotheker uw medicijnen per dag en per tijdstip van inname in aparte zakjes voor u laten verpakken.

• Persoonlijk gesprek over uw medicijnen

Heeft u vragen over uw medicijnen, of problemen met het gebruik? Bijvoorbeeld moeite met slikken van medicijnen, openmaken van de verpakking, of last van een vervelende bijwerking? Vraag uw apotheker om een persoonlijk gesprek. Hij kijkt dan samen met u welke mogelijkheden er zijn om uw probleem te verhelpen.

• Medicatiebeoordeling

Uw apotheker en huisarts kunnen u uitnodigen voor een gesprek over uw medicijnen. Dit is mogelijk bij patiënten ouder dan 65 jaar die langdurig meer dan 5 medicijnen gebruiken. Samen met u bespreken ze of er verbetering mogelijk is. Als u bijvoorbeeld last hebt van bijwerkingen van een medicijn kan het soms vervangen worden door een ander medicijn.

• Zelfzorg

Bij de apotheek kunt u terecht voor advies over medicijnen die u zonder recept (= zelfzorgmedicijnen) kunt kopen, voor verbandmiddelen en cosmetica. De apotheek kan zelfzorgmedicijnen voor u opnemen in uw medicatiedossier. Dan kan de apotheker controleren of u ze veilig samen met uw receptmedicijnen kunt gebruiken.

• Bezorgservice

Bent u moeilijk ter been? Informeer bij uw apotheek of zij uw medicijnen bij u thuis kunnen bezorgen.

In welke gevallen kan ik beter naar de huisarts gaan?

Welke medicijnen worden gebruikt bij

Domperidon en metoclopramide
Domperidon en metoclopramide openen de doorgang van de maag naar de darmen en stimuleren de bewegingen van de maag en darmen. Hierdoor raakt de maag eerder leeg en komt het voedsel sneller in de darmen terecht. Als de maag leeg is, nemen misselijkheid en braakneigingen af.

Antihistaminica
Antihistaminica zijn medicijnen tegen allergie. Daarnaast blokkeren antihistaminica de prikkeling van het braakcentrum. Hierdoor nemen misselijkheid en braakneigingen af. Voorbeelden zijn cyclizine en meclozine.

Pyridoxine (vitamine B6)
Pyridoxine is vitamine B6. Pyridoxine wordt soms samen met meclozine voorgeschreven om ernstige misselijkheid bij zwangere vrouwen te verminderen. Er is geen bewijs dat pyridoxine zorgt voor het verminderen van de misselijkheid bij zwangere vrouwen. Het heeft daarom de voorkeur om meclozine te gebruiken zonder toevoeging van pyridoxine.

Doxylamine met pyridoxine
Artsen schrijven doxylamine met pyridoxine voor bij ernstige misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap. Doxylamine stopt de prikkeling van het braakcentrum. Hierdoor worden misselijkheid en het gevoel om te moeten overgeven minder. Hoe de combinatie doxylamine met pyridoxine precies werkt bij misselijkheid en overgeven tijdens de zwangerschap is nog niet bekend.

ORS (orale rehydratievloeistof)
ORS is een oplossing van zouten en (druive)suiker of zetmeel in water. Het wordt gebruikt als u meerdere keren moet braken en hierdoor veel vocht kwijtraakt. ORS vult de verloren suikers, zouten en vocht in het lichaam weer aan. De suikers en zouten zorgen ervoor dat het vocht beter wordt opgenomen in het lichaam.

Klassieke antipsychotica
Klassieke antipsychotica, worden onder andere toegepast bij psychoses, schizofrenie, onrust en depressie. Ze verminderen in de hersenen onder andere het effect van de natuurlijk voorkomende stof dopamine. Ook blokkeren ze in de hersenen de prikkeling van het braakcentrum. Hierdoor nemen misselijkheid en braakneigingen af. Ze worden alleen gebruikt bij ernstige misselijkheid als andere middelen niet voldoende helpen. Voorbeelden zijn droperidol, haloperidol en perfenazine.

Serotonine-antagonisten
Artsen schrijven serotonine-antagonisten voor bij erge misselijkheid en braken door chemotherapie, bestraling of na operaties. Serotonine-antagonisten kunnen ook vóór de behandeling worden gebruikt om misselijkheid te voorkomen. Ze blokkeren de prikkeling van het braakcentrum in de hersenen. Ook voorkomen ze de invloed van de prikkelende stoffen op de zenuwen rond de darm. Hierdoor verminderen misselijkheid en braakneiging. Voorbeelden zijn granisetron, ondansetron, palonosetron en tropisetron.

Neurokinine-antagonisten
Artsen schrijven neurokinine-antagonisten voor bij ernstige misselijkheid en braken door chemotherapie of na operaties. Ze houden de prikkels tegen die naar het braakcentrum gaan. Hierdoor worden misselijkheid en braakneiging minder. Ook zorgen ze ervoor dat andere sterk werkende medicijnen tegen de misselijkheid nog sterker werken, zoals ondansetron, granisetron en dexamethason. Voorbeelden van neurokinine-antagonisten zijn aprepitant en netupitant.

Netupitant wordt altijd in combinatie gebruikt met palonosetron en dexamethason.

Lorazepam
Artsen schrijven lorazepam voor bij ernstige misselijkheid en braken door de gedachte aan chemotherapie. U bent dan misselijk voorafgaand aan een chemokuur. Dit is een reactie op herinneringen aan eerdere chemokuren. Lorazepam kan de misselijkheid en braakneiging verminderen.

Octreotide
Bij ernstig zieke mensen kan misselijkheid en braken voorkomen. Octreotide voorkomt de invloed van de prikkelende stoffen op de zenuwen rond de darm. Ook worden de bewegingen en de doorbloeding van de maag en darmen geremd. Er is dan minder vocht in de maag en darmen aanwezig. Hierdoor nemen misselijkheid en braakneiging af.

Cannabis en dronabinol
Bij de behandeling van kanker, hiv en aids en hepatitis C kan ernstige misselijkheid en braken ontstaan. Als de reguliere behandelingsmethoden niet voldoende helpen, kan de arts cannabis of dronabinol voorschrijven. Het is niet precies bekend hoe ze werken bij misselijkheid. Wel is bekend dat ze invloed hebben op het braakcentrum in de hersenen.